Dziennikarz filmowy Mateusz Demski, który zasiada w jury konkursu Krytyk Pisze rozpoczynającego się w tym tygodniu 11. Festiwalu Krytyków Sztuki Filmowej KAMERA AKCJA, wybrał kilka dokumentów z naszego katalogu dotyczących fenomenu Internetu i wzrastających zagrożeń związanych z aktywnością w sieci. Przeczytajcie krótkie filmoznawcze uzasadnienie jego rekomendacji.
Mateusz Demski poleca: Surfowanie w królestwie Internetu to ciągła konfrontacja z niemierzalnym. Średnio co minutę w sieci pojawia się 500 godzin materiałów wideo, 450 tysięcy tweetów i 2,5 miliona świeżych postów na Facebooku. O tej rozciągłości liczonej w miliardach bajtów, możliwościach działania w globalnej sieci oraz granicach między online a offline coraz częściej mówią dokumentaliści. I to sposób w bardzo różny. Jedni pokazują funkcjonowanie w Internecie jako złowrogą protezę życia w autentycznej społeczności i źródło powszechnej dezinformacji, inni jako przestrzeń arcywartościową i zupełnie dla nas naturalną.
Czyściciele internetu są jednym z najgłośniejszych tytułów ostatnich lat, które poszukiwały prawdy o wirtualnej rzeczywistości i zaglądały za kulisy największych platform internetowych. Czy w mediach społecznościowych – otwartych także na cyberbullying, mowę nienawiści, terroryzm i pornografię dziecięcą – jest jeszcze miejsce na pełną swobodę wypowiedzi? Kto decyduje o tym, co może pojawić się w chmurze, a co nie? I wreszcie: gdzie przebiega granica między moderowaniem a manipulacją i cenzurą? Hans Block i Moritz Riesewieck poszukują odpowiedzi na te pytania z pomocą niskopłatnych moderatorów treści z Filipin zatrudnianych przez Dolinę Krzemową. I udowadniają, że internet jest niezupełnie neutralnym miejscem, które daje nam poczucie wolności.
Z selektywności, powierzchowności, a także fałszywości i odgórnej kontroli dostępnych w internecie treści zdają sobie sprawę również bohaterowie znakomitego Bellingcat: prawda w czasach postprawdy. Film Hansa Poola opowiada o działalności pierwszego w historii obywatelskiego internetowego serwisu śledczego zajmującego się ujawnianiem prawdy o zagadkowych sprawach na najwyższych szczeblach władzy. To im pierwszym, grupie dziennikarzy-amatorów, hobbystów, wolontariuszy, pracujących sprzed komputerów w swoich domach, udało się m.in. ustalić odpowiedzialnych za zestrzelenie malezyjskiego boeinga 777 na Ukrainie. Wiemy tylko tyle, ile pokażą nam media głównego nurtu. My chcemy poznać całą prawdę – mówią zgodnie śledczy z Bellingcat.
Internet nie tylko prowokuje do refleksji na temat coraz bardziej obecnego zjawiska dezinfromacji. Jest to przecież także platforma, za pośrednictwem której miliony ludzi poszukują potwierdzenia własnej wartości i zaspokaja potrzebę akceptacji. Dowodem na to są bohaterowie Wirtualnej Republiki Ludowej, młodzi ludzie bez perspektyw i planów na przyszłość, którzy za sprawą live streamingu stają się gwiazdami i zaczynają wieść luksusowe życie. W kapitalnym dokumencie Hao Wu dzieje się to jednak kosztem czegoś – bycie kimś w wirtualnym świecie oznacza samotność, pustkę i brak przyjaciół w realu. W skrócie: przerażający portret tego, że niektórzy mogą osiągnąć szczęście tylko w Internecie.
Z filmem Wu ciekawie koresponduje trzydziestominutowy Why Do I Feel Like A Boy?, w którym 16-letni chłopiec z Czech odkrywa swoją transseksualną tożsamość. Tylko w sieci bohater może dzielić się z innymi swoimi odczuciami. Tylko tam spotyka się z szacunkiem i zrozumieniem, zaznaje prawdziwego szczęścia i choć na chwilę może poczuć się sobą. Ta doraźność towarzyszy również silnie podczas seansu In Touch. W dokumencie Pawła Ziemilskiego trafiamy do wsi Stare Juchy na Mazurach, skąd od początku lat 80. wyemigrowała do Islandii jedna trzecia mieszkańców. Ci, którzy zostają, tęsknią i komunikują się z bliskimi jedynie za pomocą Skype’a. Jednak technologia nie jest najskuteczniejszym plastrem na dystans i samotność. Nie przynosi ulgi, nie pozwala zagoić się ranom.
Żeby jednak nie popaść w beznadzieję, na koniec film o jasnych stronach społeczeństwa oplecionego sieciami komunikacji elektronicznej. Obcy na mojej kanapie Grzegorza Brzozowskiego, a więc opowieść o fenomenie couchsurfingu, czyli internetowego portalu gościnności. O zaskakujących spotkaniach bohaterów z odmiennych światów, z bagażami sprzecznych doświadczeń, które zostawiają po sobie trwały, emocjonalny ślad. O ludziach otwartych, tolerancyjnych, ciekawych świata i drugiego człowieka, którzy na dobrą sprawę spotkali się za sprawą siły przyciągania Internetu.
Mateusz Demski: dziennikarz, krytyk filmowy, absolwent krakowskiego filmoznawstwa. Publikuje m.in. w kwartalniku Przekrój, tygodnikach Przegląd i Polityka, czasopiśmie Ekrany, miesięczniku Kino, Magazynie Filmowym Stowarzyszenia Filmowców Polskich, a także w portalach CzasKultury.pl, Interia.pl, Wirtualna Polska, Papaya.Rocks. Programer Ars Independent Festival w Katowicach. Związany z Festiwalem Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, gdzie od kilku lat współtworzy gazetę festiwalową.
Portal DAFilms.pl powstał w wyniku inicjatywy Doc Alliance, kreatywnej współpracy 7 europejskich festiwali kina dokumentalnego. Naszym celem jest przesuwać granice filmu dokumentalnego, wspierać jego różnorodność i promować wartościowe autorskie filmy.
