Luis Ospina (1949-2019) był jedną z najbardziej wpływowych postaci kolumbijskiego kina. Od lat 70. XX wieku portretował historię swojego kraju oraz swoich przyjaciół, badając granice między fikcją a filmem dokumentalnym z poczuciem humoru, śmiałością, formalną wyobraźnią i ogromną empatią dla ludzi z marginesu społecznego. Zawsze sprzeciwiał się oficjalnej, usankcjonowanej kulturze, poszukując poprzez swoje filmy nowych sposobów nie tylko interpretowania i analizowania rzeczywistości społecznej, ale także jej zmiany.
W Kolumbii, spustoszonej przez wojnę domową aż do końca lat 50. XX wieku, przemysł filmowy w zasadzie nie istniał. Rząd nie wspierał kina, a filmowcom brakowało zaplecza instytucjonalnego. Publiczność konsumowała przede wszystkim amerykańskie kino popularne i dopiero w latach 70., kiedy narodził się Caliwood, wydawało się, że nadchodzi alternatywa. Sama nazwa nawiązuje do trzeciego co do wielkości kolumbijskiego miasta Cali, gdzie jedna z głównych postaci tego ruchu - Luis Ospina - urodził się w 1949 roku. Od najmłodszych lat on i jego brat chętnie oglądali westerny i filmy o wampirach. Jego miłość do kina przywiodła go do Kalifornii, gdzie studiował filmoznawstwo. Podczas studiów zapoznał się z rodzącym się pokoleniem amerykańskich filmowców i filmami noir, które rezonowały z jego pesymistycznym światopoglądem.
Po powrocie do Cali nakręcił krótki dokument Listen, Look (1971) ze swoim przyjacielem z dzieciństwa Carlosem Mayolem. W tym czasie odbywały się w mieście Igrzyska Panamerykańskie, ale młodzi filmowcy nie uzyskali akredytacji dziennikarskiej. Zamiast kręcić zmagania sportowców, filmowali życie na ulicach wokół stadionu. Nieocenzurowane wyobrażenia ubóstwa, owoce niepowodzenia systemu społecznego, ostro kontrastowały z oficjalnym obrazem medialnym wydarzenia. Dzięki remu Ospina i Mayolo przyczynili się do odrodzenia kulturowego i społecznego, które miało miejsce w Cali w latach 70. Film skupiał się na nowo powstałym klubie filmowym i czasopiśmie kinowym Ojo al cine.
Wielu latynoamerykańskich filmowców zdało sobie sprawę, że najłatwiejszym sposobem na zaistnienie na zagranicznych festiwalach jest filmowanie ludzi żyjących w nędznych warunkach i potwierdzanie zachodnich stereotypów dotyczących krajów trzeciego świata. Ospina zareagował na nieprzyzwoite wykorzystywanie ubóstwa zarówno jako współtwórca manifestu o tak zwanej nędzy porno (Manifesto da Pornomiséria), jak i aktem protestu - filmem The Vampires of Poverty (1977). W zjadliwym mockumencie Mayolo gra rolę reżysera, który jest tak zdesperowany, by uchwycić szokujące materiały ze slumsów, że nie waha się zaaranżować wszystkiego tylko dla kamery. Ostra krytyka kapitalizmu i hipokryzja lewicujących artystów nie tylko przyniosły obu filmowcom wielką sławę, ale także wywołały wrogość ze strony rówieśników. Jednak ich pozycja jako wyrzutków undergroundu dała im niezależność.
Artystyczny boom w Cali zakończył się w latach 80. XX wieku, kiedy miasto zdominowały kartele narkotykowe. Ospina, podobnie jak większość innych lokalnych artystów, schronił się w Bogocie, ale do Cali i jego mieszkańców powracał jeszcze kilka razy w swoich późniejszych filmach, które coraz bardziej tematyzowały śmierć i kruchość życia. Bohater przedstawiony w intymnym portrecie Our Film (1992) to kolumbijski artysta Lorenzo Jaramillo, który umiera na AIDS i spogląda wstecz na jego życie. Pięcioletnia kronika Ospiny It All Started at the End (2015), czyli trwający ponad trzy godziny dokument stał się ostatnią wolą i testamentem reżysera w filmowej formie. Portret pokolenia Kolumbijczyków, którzy podobnie jak Ospina, Mayolo i Caicedo zawsze wierzyli w siłę filmów i nigdy nie stracili chęci eksperymentowania, to także relacja z wyczerpującej walki reżysera z rakiem żołądka - chorobą, na którą uległ. we wrześniu 2019 roku.
W 2018 roku Ospina stał się bohaterem ** [pierwszej europejskiej retrospektywy] (https://www.doclisboa.org/2018/en/current-edition/sections/retrospective-luis-ospina) ** podczas portugalskiego festiwalu Doclisboa. Wiele jego filmów zostało po raz pierwszy opatrzonych angielskimi napisami i odrestaurowanych, a efekt widzowie z całego świata mogli zobaczyć na DAFilms International. Kuratorem retrospektywy była Agnès Wildenstein.
Portal DAFilms.pl powstał w wyniku inicjatywy Doc Alliance, kreatywnej współpracy 7 europejskich festiwali kina dokumentalnego. Naszym celem jest przesuwać granice filmu dokumentalnego, wspierać jego różnorodność i promować wartościowe autorskie filmy.
