Niewielu artystów wpłynęło tak znacząco na wizerunek rdzennych mieszkańców Kanady jak dokumentalistka Alanis Obomsawin. W kilkudziesięciu zrealizowanych filmach, docenionych na wielu festiwalach, autorka przewartościowuje kanadyjską narodową mitologię i uwidacznia rolę, jaką odegrali w niej rdzenni mieszkańcy.
Przodkami Obomsawin byli Abenaki i to właśnie na ich terytorium w Nowej Anglii urodziła się w 1932 roku. Od 6 miesiąca życia dorastała w zamkniętej społeczności w Rezerwacie Odanak w Quebecu. To tam zaczęła poznawać dziedzictwo plemion rdzennych Amerykanów: ich piosenki, legendy, tradycje, ale jej dzieciństwo było dalekie od ideału. Czworo jej rodzeństwa zmarło w młodym wieku, podczas gdy jej ojciec przez wiele lat chorował na gruźlicę. Po tym, jak zaczęła uczęszczać do szkoły publicznej, nietolerancja i rasistowskie uwagi kolegów z klasy i nauczycieli stały się codziennością. Z każdym nowym ograniczeniem, jakie napotykała w wyniku swojego dziedzictwa, stawała się silniejsza i bardziej buntownicza wobec poniżania i niesprawiedliwego traktowania przez władze.
Obomsawin po raz pierwszy zwróciła uwagę na rdzennych mieszkańców Kanady jako pracownica centrum edukacji społecznej. Podróżowała po kraju i przedstawiała młodym ludziom znaczenie rdzennej kultury i historii. Jej piosenki, wiersze i opowieści, w które próbowała zaangażować publiczność w Ameryce Północnej i Europie, również miały wymiar edukacyjny. Występowała na uniwersytetach, w muzeach i więzieniach, aby podkreślić systemowy rasizm i potrzebę reform. W 1965 roku nakręcono o niej film telewizyjny Alanis, w którym opisano jej starania o zorganizowanie koncertu charytatywnego, aby zebrać pieniądze na budowę basenu w rezerwacie Odanak. Powodem, dla którego podjęła inicjatywę, był zakaz korzystania z obiektów sportowych przeznaczonych dla białych przez dzieci z rezerwatu z powodu segregacji. Dokument zwrócił uwagę National Film Board of Canada (NFB), wiodącej kanadyjskiej instytucji filmowej, w której Obomsawin została później zatrudniona jako konsultant ds. rdzennych mieszkańców. Dołączenie do NFB w 1967 roku zapoczątkowało jej karierę filmową.
Obomsawin inspirowała się dziedzictwem pioniera filmu dokumentalnego Johna Griersona, którego poznała na początku 1970 roku. Podobnie jak on postrzegała film jako środek wyzwolenia i emancypacji. Uważała, że jeśli osoby, których głosy są wyciszone i zaniedbane, zobaczą prawdziwą reprezentację własnych doświadczeń, w następstwie zaczną inaczej myśleć o ich statusie społeczny i odgrywać bardziej aktywną rolę w walce o wyższe życiowe standardy. Wszystkie jej filmy wykorzystują uważne, cierpliwe podejście do zgłębiania różnych aspektów życia, kultury i zwyczajów tubylczych. Chociaż jej filmy mają głównie charakter obserwacyjny, nie stronią od zbliżenia i osobistego kontaktu i można je scharakteryzować jako intymne i bezpośrednie. Publiczność jest umieszczona w samym środku całej akcji, stając się aktywnymi uczestnikami. Zwraca uwagę również bezpośredni spokojny i ujmujący komentarz reżyserki.
Już od prawie pięćdziesięciu lat zaangażowane i otwarcie polityczne filmy Alanis Obomsawin są głosem przeciwko systemowemu rasizmowi, podwójnym normom, zajmowaniu świętych terytoriów rdzennych mieszkańców i uwikłaniu kanadyjskiego rządu w łamanie praw człowieka. Pomaga dokumentować, aby te kwestie nie zostały odrzucone na dalszy plan, i że głosy rdzennych mieszkańców Kanady będą słyszalne.
Portal DAFilms.pl powstał w wyniku inicjatywy Doc Alliance, kreatywnej współpracy 7 europejskich festiwali kina dokumentalnego. Naszym celem jest przesuwać granice filmu dokumentalnego, wspierać jego różnorodność i promować wartościowe autorskie filmy.
